Δευτέρα 26 Μαΐου 2014

Ηφαιστίων κι Αλέξανδρος (14) - Αλεξάνδρεια η παρ' Αιγύπτω

Την άνοιξη του 331 ο Αλέξανδρος ίδρυσε την Αλεξάνδρεια.
Η παράδοση αναφέρει ότι ο Αλέξανδρος είδε στον ύπνο του τον Όμηρο που του υπέδειξε την περιοχή κοντά στη Μαιώτιδα Λίμνη, απέναντι από τη νησίδα Φάρο. Πήγε εκεί το πρωί, είδε πως το μέρος προσφέρεται και τράβηξε ο ίδιος το γενικό περίγραμμα του σχεδίου της πόλης, "σπείροντας" γραμμές με αλεύρι στο έδαφος.
Ο Δεινοκράτης ο Ρόδιος τοποθετήθηκε επικεφαλής των συνεργείων για την ανέγερση. Μαζί του, για τα οικονομικά, ο Κλεομένης από τη Ναύκρατι.
Ειρωνεία της τύχης: ο Αλέξανδρος δεν είδε ποτέ ζωντανός την πόλη που ίδρυσε. Τα υπόλοιπα 8 χρόνια της ζωής του τα πέρασε πολεμώντας στην Ασία... Ο τάφος του είναι στην Αλεξάνδρεια - άγνωστο όμως σε ποιο σημείο ακριβώς.

Στο ποίημα μιλάει ο Ηφαιστίων. Αναφέρεται σε κολακείες του Δεινοκράτη, που είπε ότι η νέα πόλη θα δοξάζει τον Αλέξανδρο, ενώ το ορθό κατά τη γνώμη του είναι ότι, αντιθέτως, ο Αλέξανδρος είναι εκείνος που προσδίδει δόξα σε ό,τι δημιουργεί. Γίνεται μνεία για τον Όμηρο, που "μίλησε" στον Αλέξανδρο. Τέλος, προτρέπει το φίλο του να ξεκουραστεί γιατί ξεκινάνε την επόμενη για το Αμμώνειο, βαθιά στην έρημο.


ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ Η ΠΑΡ’ ΑΙΓΥΠΤΩ
 
ο Δεινοκράτης! ο Δεινοκράτης ο κόλακας
σού είπε πως η πόλη… πως μες από την πόλη
θα αναδειχτείς σε γενεές εκατό!
ενώ τη νέα πόλη, τη νέα μητρόπολη ελληνικής Αιγύπτου
εσύ την οραματίστηκες, το σχέδιο αυτό γενναιόδωρα
εσύ το έσπειρες στη λάσπη σαν σπορέας τειχών.
την πόλη αναδεικνύεις εσύ, Αλέξανδρε,
σε γενεές γενεών!
 
τι όνειρο κι αυτό!
ο θείος ποιητής, ο θείος Όμηρος να οδηγεί
τα βήματά σου, το χέρι σου στον πάπυρο,
τα μάτια σου στο μέλλον!
και λέει ο Δεινοκράτης, και λέει…
φτωχά τα λόγια του…
 
αλλά τώρα ξεκουράσου, πολεοδόμε φαραώ.
πορεία ηλιοδιάχυτη αμμότρωτη αρχίζει το ξημέρωμα
στην έρημο τη μονότονη
ως του Δία την όαση,
το Αμμώνιο της Λιβύης.

 

Πέμπτη 8 Μαΐου 2014

Ηφαιστίων κι Αλέξανδρος (13) - Γάζα

Με τη λήξη της πολιορκίας και την άλωση της Τύρου, ο Αλέξανδρος ανέθεσε στον Ηφαιστίωνα μια ειδική αυτόνομη αποστολή: έπρεπε να συγκεντρώνει όλα τα πλοία (τα πλοία των Ελλήνων αλλά και όσα φοινικικά παραδόθηκαν), να τα οργανώσει σε ενιαίο πειθαρχημένο στόλο, και να φέρει όλες τις μονάδες στη Γάζα, που ήταν ο επόμενος πολεμικός στόχος.

Αποστολή δύσκολη. Η ανάθεση στον Ηφαιστίωνα δείχνει ότι ο Αλέξανδρος εκτιμούσε τις τεχνικής φύσης ικανότητες του φίλου του σε δύσκολα ή εμπιστευτικά θέματα οργάνωσης κι ανεφοδιασμού, και μια κάποια διπλωματική δεξιότητα. Χρειαζόταν να ενώσει πλοία διαφόρων πόλεων και λαών σ' ένα ενιαίο, αποτελεσματικό σύνολο. Ο Ηφαιστίων έλειπε αρκετές μέρες στη θάλασσα και πέτυχε σε όλα.

Στο ποίημα, ο Ηφαιστίων απέχει με το στόλο μία μέρα ακόμα από τη Γάζα και φαντάζεται λεπτομέρειες από την επικείμενη συνάντηση με τον Αλέξανδρο. Το 332 πΧ είναι 23 χρονών και το ερωτικό στοιχείο δεν λείπει...


ΓΑΖΑ
 
πολλές οι μέρες του χωρισμού,
οι ξάστερες νύχτες παφλασμού,
οι επίμονοι κρωγμοί των γλάρων στην πρύμνη.
αλλά αύριο στη Γάζα τελειώνει η αποστολή:
τη ναυαρχίδα μου πρώτη θα αποσπάσω
με κωπηλασία εξαντλητική, πρώτη θα δέσω,
πρώτος ν’ αποβιβαστώ,
πρώτος, ω ναι!
 
χαίρε, Αλέξανδρε! δυνατά θα πω, επίσημα,
ο στόλος σου ιδού, σε ασφαλή παράταξη, 
τα πάντα όπως όρισες,
δική σου και η θάλασσα η ακραία εδώ, Βασιλιά!
 
ο ασπασμός, παρά τη ματιά του, σύντομος θάναι, τυπικός.
- αναφορά επίσημη διαχύσεις δεν απλώνει –
τη νύχτα όμως…
νύχτα γίνεται ψίθυρος χαδιού η βασιλεία
και νιάτα θα χαίρονται νιάτα
από τη δύση ως την πρώτη, δοξαστική ανατολή!

 

Παρασκευή 2 Μαΐου 2014

Ηφαιστίων κι Αλέξανδρος (12) - Τύρος

Μετά τη μάχη στην Ισσό, ο Αλέξανδρος οδήγησε το στρατό στην Αίγυπτο. Στο δρόμο του, οι πόλεις των Φοινίκων και των Εβραίων γρήγορα συνθηκολόγησαν. Μόνο το λιμάνι της Τύρου, που ήταν νησίδα έξω από την ακτή, αντιστάθηκε σθεναρά. Η πολιορκία κράτησε 8 μήνες! Για να πετύχει την άλωση, ο Αλέξανδρος έβαλε να επιχωματώσει σταδιακά με τεχνητό μόλο την απόσταση από την ακτή ως τη νησίδα. Κι όταν έγινε η ζεύξη προχώρησαν οι πολιορκητικές μηχανές και παραδόθηκε η πόλη.

Από τότε η Τύρος είναι χερσόνησος.

Στο ποίημα ο Αλέξανδρος μιλάει στον Ηφαιστίωνα. Είναι αποφασισμένος να πάρει την Τύρο, αλλά και δείχνει ανήσυχος για την επί μήνες αναγκαστική αδράνεια του στρατού. Κάνει μια παρομοίωση της κατάστασης με ερωτικό υπονοούμενο, φαίνεται ότι παραξενεύεται - στο καθαρό ερωτικό - ο Ηφαιστίων, κι ο Αλέξανδρος αμέσως λύνει την απορία. Με θετικό για τον έρωτά τους υπονοούμενο αυτή τη φορά. Πρωτότυποι, νομίζω, οι τελευταίοι στίχοι...


ΤΥΡΟΣ
 
η νησίδα αυτή, ανυπότακτη,
μαχαιριά όμοια στην πλάτη της Αιγύπτου,
δεν μπορεί, στους Φοίνικες λιμάνι δεν αφήνουμε αυτόνομο!
θα υποταχτεί, χερσόνησος θα μείνει.
και μήνες άλλους τόσους, και χρόνο να απαιτεί!
 
η πολιορκία βαρετή, το βλέπω, Ηφαιστίωνα,
έξω εδραιώνεται σκηνόκοσμος σαν τακτικό νοικοκυριό.
το ηθικό στο βόλεμα,
στα αζήτητα οι σάρισες, οι ασκήσεις στατικές.
στρατός σε βήμα σημειωτόν κουράζει το στρατιώτη.
σαν τα πολλά τα χάδια τα ατέλειωτα κι ακατάληκτα…
 
...όχι Ηφαιστίωνα, δεν υπαινίσσομαι, πώς άλλωστε;…
με σένα τον πολιορκητή,
πότε δεν παραδόθηκα, πες μου,
πότε δέν…