Ηφαιστίων κι Αλέξανδρος (23) - Εκβάτανα

Φθινόπωρο του 324πΧ (μερικοί μάλιστα προσδιορίζουν τις πρώτες μέρες του Νοεμβρίου) ο Αλέξανδρος διοργανώνει αθλητικούς αγώνες στα Εκβάτανα της Περσίας (σημερινό όνομα: Hamadan). Ο Ηφαιστίων αρρωσταίνει και δεν παρίσταται στους αγώνες. Ο Αλέξανδρος αναθέτει στο γιατρό Γλαυκία να τον παρακολουθήσει από κοντά. Φαίνεται να αναρρώνει ο Ηφαιστίων, νιώθει πολύ καλύτερα κι από μια αυστηρή δίαιτα ημερών το ρίχνει τώρα στην οινοποσία. Χειροτερεύει απότομα. Ο Γλαυκίας, βλέποντας την προηγούμενη βελτίωση, είχε χαλαρώσει την προσοχή του. Όταν τον καλούν επειγόντως, είναι αργά πια: ο Ηφαιστίων χαροπαλεύει, πεθαίνει. 

Ο Αλέξανδρος ειδοποιείται. Θα τρέξει. Δεν προλαβαίνει. Άμεσο θύμα του ανείπωτου σπαραγμού του, ο Γλαυκίας. Εκτελείται με μαρτυρικό θάνατο. 

Στο ποίημα ακούμε τις σκέψεις του Αλεξάνδρου, αμέσως πριν τού φέρνουν την τραγική είδηση. Στο τέλος, βλέποντας την απελπισία του γιατρού, καταλαβαίνει τί έχει συμβεί. Ο Γλαυκίας πάλι, αντιλαμβάνεται ότι απάνω του θα ξεσπάσει η φοβερή τιμωρία για την απροσεξία του να αφήνει μόνο του τον Ηφαιστίωνα... 

Εκβάτανα

το κρασί αυτό, από κλήματα Κύπρου,

εξαίσιο μού το παίνεψε ο Ιόλαος!

νάσουνα εδώ, Ηφαιστίωνα, μαζί να το γευτούμε!

- αλλά με αγωγή Γλαυκία κλινήρης ακόμα, αχ, ακόμα…

  

τα αγωνίσματα τελειώνουν, ένα έμεινε στεφάνι

να δοθεί.

ψύχρα εισπνέω, το απόγευμα πεθαίνει,  

κουραστική με μακρείς ίσκιους τέτοια ώρα η γιορτή…

η ταραχή εκεί δεξιά, γιατί;…

ο Γλαυκίας πάλι εδώ ; γύρω του όρθιοι όλοι, μα πώς;…

σαν μια πομπή σκυθρωπών, φοβισμένων αυλικών

να σέρνεται προς τα δω…

οι αθλητές γιατί σταμάτησαν;…

φρουροί, για το Γλαυκία κάντε χώρο,

για το Γλαυκία που οδύρεται και… εκλιπαρεί!

ο Γλαυκίας, θεοί! ο Γλαυκίας

γονυπετής να εκλιπαρεί!…

ο Γλαυκίας

που του εμπιστεύτηκα

τον Ηφαιστίωνα, τον Πάτροκλό μου! 

Επτά μήνες αργότερα, τον Ιούνιο του 323πΧ πεθαίνει ο Αλέξανδρος. Οι ιστορικοί που υποστηρίζουν πως δηλητηριάστηκε, αναφέρουν τον Ιόλαο, τον οινοχώο του. Μερικοί συνδέουν τους δύο θανάτους. Ο Ιόλαος ήταν αδερφός του Κάσσανδρου, ναί, του Κάσσανδρου που μερικά χρόνια αργότερα θα σκοτώσει τη μητέρα, την αδερφή, τη σύζυγο, και το μικρό γιο του Αλεξάνδρου... 

Ηφαιστίων κι Αλέξανδρος (22) - Σούσα

Σούσα, άνοιξη του 324πΧ. Ο Αλέξανδρος έχει γυρίσει από την εκστρατεία της Ινδίας κι ασχολείται με την οργάνωση/διοίκηση του κράτους. Αποφασίζει να παντρέψει κάπου 80 από τους στρατηγούς και σημαντικούς αξιωματούχους του με Περσίδες της αριστοκρατίας. Ο ίδιος, αν και ήδη παντρεμένος με τη Ροξάνη, παίρνει για δεύτερη γυναίκα τη Στάτειρα, τη μεγαλύτερ κόρη του Δαρείου Γ'. Ιστορικές πηγές κάνουν λόγο και για μια τρίτη σύζυγο, την Παρυσάτιδα, επίσης από τον παλαιό βασιλικό οίκο της Περσίας. 

Για το φίλο του Ηφαιστίωνα, που τον είχε ήδη τιμήσει με το αξίωμα του χιλιάρχου (σημερινό αντίστοιχο του "πρωθυπουργού") και ήταν πια δεύτερος στην ιεραρχία του κράτους, προορίζει τη Δρυπετίδα, μικρότερη αδερφή της Στάτειρας. Αλέξανδρος και Ηφαιστίων γίνονται δηλαδή στενοί συγγενείς και η ιστορική παράδοση αναφέρει πως έλπιζαν ότι τα μελλοντικά ξαδέρφια θα ενώνονταν μεταξύ τους και στην επόμενη γενεά ένα από τα κοινά εγγόνια θα κληρονομούσε το θρόνο... Σχέδια μακρόπνοα και, όπως δείχνουν οι ιστορικές εξελίξεις, πολύ εύθραυστα... 

Η μεγαλειώδης τελετή των γάμων στα Σούσα κράτησε πέντε μέρες. Εκτός από τους γάμους των 80 σημαντικών προσώπων, ο Αλέξανδρος "νομιμοποίησε" αρκετές χιλιάδες σχέσεις συμβίωσης των στρατιωτών που είχαν πάρει παλλακίδες κατά τη διάρκεια της εκστρατείας. Όλοι έλαβαν πλούσια δώρα! 

Στο ποίημα, η Δρυπετίδα απευθύνεται στον Ηφαιστίωνα, λίγο προτού αρχίσει η τελετή. Οι στίχοι, νομίζω, τα λένε όλα. 

Σούσα

καλέ μου Ηφαιστίωνα,

απ τη μοιραία την Ισσό η μνήμη δεν αφήνει…

θυμάσαι τη σκηνή:

παιδί αιχμάλωτο την άτυχη γιαγιά μου αναθυμάμαι

εσένα να προσκυνά για Αλέξανδρο

κι ο Αλέξανδρος εσένα, Ηφαιστίωνα,

να ομολογεί ως άλλον Αλέξανδρο…

γλώσσα έμαθα έκτοτε, και ήθη πολλά Ελλήνων.

κι έμαθα πως, και σύζυγός μου, και χιλίαρχος,

και δεύτερος τη τάξει, πάλι στο φίλο σου ανήκεις,

- κατ’ Αριστοτέλη: σε δύο σώματα γενναία μιά ψυχή! –

κόρη Δαρείου, εγώ η Δρυπετίς

πίστη δεν απαιτώ, ούτε νύχτες πολλές, κι αν… κι αν

θεού θέλημα, παιδιά σου χαρίσω, βασιλικής γενεάς θα είναι,

ξαδέρφια των παιδιών του Αλεξάνδρου,

κι όπως ήδη ο βασιλιάς ορίζει:

στο μέλλον γονείς κοινών μας εγγονών,

διάδοχοι !

ακούω τα τύμπανα, το πρώτο σάλπισμα, 

η γαμήλια πομπή σχηματίστηκε, μόνο εσένα περιμένει.

πήγαινε

ακολουθώ. 

Η συνέχεια είναι, ιστορικά, γνωστή. Ο Ηφαιστίων πεθαίνει το φθινόπωρο του ίδιου έτους. Απαρηγόρητη η Δρυπετίδα. Κι ακόμα πιο απαρηγόρητος ο Αλέξανδρος, που εφτά μήνες αργότερα θα ακολουθήσει το φίλο του στον τάφο (Ιούνιος 323πΧ). 

Μετά το θάνατο του Αλεξάνδρου η πρώτη του γυμαίκα, Ροξάνη, βασιλομήτορα πια του μικρού Αλεξάνδρου Δ', δολοφωνεί τις αδερφές Στάτειρα και Δρυπετίδα. Οι περισσότεροι μεγαλοαξιωματούχοι ακυρώνουν τους γάμους τους που είχαν γίνει στα Σούσα. Οι κορυφαίοι διάδοχοι στρατηγοί αγωνίζονται να παντρευτούν γυναίκες του βασιλικού οίκου των Τημενιδών... 

Ηφαιστίων κι Αλέξανδρος (21) - Μαλλοί

Από το επεισόδιο στον Ύφαση και μετά, ο Αλέξανδρος σιγά-σιγά επιστρέφει στα κέντρα της αυτοκρατορίας του. Πορεία επιστροφής. Δίνει μάχες ακόμα, υποτάσσει μικρά ινδικά βασίλεια. Στη χώρα των Μαλλών, στον κάτω ρου του Ινδού ποταμού, τραυματίζεται βαριά από βέλος στο στήθος. Για μέρες πολλές είναι εκτός μάχης. Συνέρχεται. Αναρρώνει. Ο Ηφαιστίων, μαζί με τον Περδίκκα, αναλαμβάνει τη διοίκηση των χερσαίων δυνάμεων. Ο Αλέξανδρος ακολουθεί με πλοία και σχεδίες. Σε λίγο θα φτάσουν στο δέλτα του Ινδού... 

Το ποίημα είναι κάτι σαν υστερόγραφο σε επιστολή που στέλνει ο Ευμένης, ο γραμματέας του Αλεξάνδρου, προς την Ολυμπιάδα. Από τις ιστορικές πηγές γνωρίζουμε πως, πράγματι, ο Ηφαιστίων έτυχε να αλληλογραφεί απευθεία με τη μητέρα του φίλου του... 

Μαλλοί

οι Μαλλοί, Βασίλισσα, βέλος των Μαλλών παρά δάκτυλο

στην αθανασία να οδηγήσει το γιο σου και φίλο μου λατρευτό!

ο Ευμένης με διαταγή του βασιλιά σού περιγράφει

τη μάχη, το χτύπημα, την κατάληξη, την οδυνηρή αφαίρεση του βέλους,

κι ότι απύρετος πια και ήρεμος ο Αλέξανδρος αναπαύεται, συνέρχεται.

πάντα δίπλα του εγώ.

μεθαύριο όμως στην πορεία σε δυό θα χωριστεί και πάλι ο στρατός

και προπορεύομαι στην όχθη του Ινδού,

ενώ με πλοίο ο Αλέξανδρος ακολουθεί,

και θα αναρρώσει πλήρως…

ουλή επί ουλών η εκστρατεία θα τον γιάνει.

χαίρε, Βασίλισσα, του Δία γίνε ευχέτιδα

για γιο και στράτευμα πιστό!

Ηφαιστίων κι Αλέξανδρος (20) - Ύφασης

... και στο πέμπτο ποτάμι της Πενταποταμίας, στον Ύφαση (σημερινό Beas), οι στρατιώτες αρνήθηκαν να προχωρήσουν! Ο Αλέξανδρος επέμενε, επιχειρηματολογούσε, ίσως και να παρακάλεσε. Οι στρατιώτες σταθερά αρνήθηκαν. Ο Ύφασης θα γινόταν το ανατολικότερο όριο μιας κατακτητικής πορείας... 
Θυμωμένος, ο Αλέξανδρος κλείστηκε τρεις μέρες στη σκηνή του. Όταν βγήκε, έδωσε το σύνθημα της επιστροφής. Θα ακολουθούσαν το ρου του Ινδού... 

Στο ποίημα περιγράφεται η στιγμή που ο Ηφαιστίων αποφασίζει να μπει στην σκηνή και να παροτρύνει τον Αλέξανδρο να δώσει τόπο στην οργή. Μπορούμε να φανταστούμε - ξέροντας σε ποιο βαθμό οι δυό φίλοι είχαν ταυτόσημες απόψεις - ότι θα ήταν και για τον Ηφαιστίωνα οδυνηρό να θέσει τέρμα στην εκστρατεία (είχε περάσει η περίοδος των βροχών που ταλαιπώρησε τους στρατιώτες, έβλεπε πως οι συνθήκες ήταν ευνοϊκές για να συνεχίζουν). Αποκαλυπτικός ο τελευταίος στίχος... 

ΥΦΑΣΗΣ

η σκηνή σου – σκηνή μου - κλειστή.

τρίτη μέρα η στρατιά σε σημειωτόν,

σχεδία ούτε μία σε δέκα στάδια όχθη.

ακίνητοι, με άδεια χέρια με κοιτάζουν όλοι.

η βροχή από εβδομάδες μέτωπο αμελητέο,

ένα ποτάμι πνευμονίες ο Ύφασης, προλέγαμε,

κι όμως νά, με ήλιο κάθε ξημέρωμα...

αντέχουμε, σκέφτομαι.

αλλά…

αλλά δέκα χρόνια ξένη ανατολή

δέκα χρόνια πόρνες

δέκα χρόνια αίμα, τιμητικές κηδείες

δέκα χρόνια πολιορκία στο αύριο

δέκα χρόνια οι κύβοι στην πλειστοβολίνδα…

είναι πολλά, όντως πολλά…

κι όλοι να με κοιτάζουν, δυναμώνει η σιωπή.

Ιθάκες τρισμύριες το βλέμμα τους!

θα μπω. 

θα μπω και θα σου πω:

Αχιλλέα, ως εδώ, ανασύνταξη, (του χρόνου βλέπουμε…) 

Ηφαιστίων κι Αλέξανδρος (19) - Πενταποταμία

Το 326πΧ ο Αλέξανδρος, 30 χρονών πια, εκστρατεύει πέρα από τα ανατολικά όρια της παλαιάς περσικής επικράτειας. Μπαίνει στην κυρίως Ινδία και μετά τη μάχη στον Υδάσπη ποταμό, εξασφαλίζει τον έλεγχο της Πενταποταμίας (του σημερινού Punjab).

15 χρόνια πριν, στη Μίεζα, ο μεγάλος δάσκαλος Αριστοτέλης τού είχε διδάξει ότι η Ασία τελειώνει στο Μεγάλο Ανατολικό Ωκεανό. Προς τα κει θέλει να προχωρήσει ο Αλέξανδρος για να κάνει δική του όλη την Ασία...

Το ποίημα αναφέρεται σ' αυτή τη φάση της εκστρατείας. Με αφορμή μια οικεία στιγμή μεταξύ τους, ο Ηφαιστίων μετρά τις ουλές από τις πληγές στο σώμα του Αλεξάνδρου. Έρωτας, παρελθόν κι οράματα για το μέλλον μπερδεύονται σε λίγους στίχους. Το ότι ο Ηφαιστίων, όπως και στο προηγούμενο ποίημα, ανακαλεί πάλι εικόνες από την εφηβεία στη Μίεζα, σημαίνει ότι η σχέση τους έχει εξελιχτεί, έχει ωριμάσει (μην ξεχνάμε ότι ο Αλέξανδρος είναι ήδη παντρεμένος με τη Ροξάνη...)

ΠΕΝΤΑΠΟΤΑΜΙΑ

 
Πενταποταμία.
και δέκα τα δάχτυλά μου, είκοσι τα φιλιά
στις πέντε ουλές των πληγών σου
γυμνέ μου φίλε, παράτολμε Αλέξανδρε!
 
- η χώρα γόνιμη, λαός πολύς και υπάκουος.
στον Υδάσπη δύσκολη, πολύνεκρη η μάχη
αλλά επικρατήσαμε.-
 
μην αφαιρείσαι!
τα ηλιοβασιλέματα της Μίεζας θυμήσου
όταν άθικτο από πληγές το σώμα σου,
και σώμα μου, η μιά μας ηδονή
όριζε τα όρια εκστρατείας ονειρεμένης.
εν ηδονή θυμήσου
το Δάσκαλο, το στόχο:
 
τον πέρα από την Ασία Μεγάλο Ωκεανό,
και πύλη του η Πενταποταμία.
 

Ηφαιστίων κι Αλέξανδρος (18) - Αλεξάνδρεια Εσχάτη

Η Αλεξάνδρεια Εσχάτη δεν είναι η τελευταία πόλη που ίδρυσε ο Μέγας Αλέξανδρος. Είναι όμως η πιο βορεινή. Οι περισσότεροι ιστορικοί δέχονται ότι ιδρύθηκε στη νότια όχθη του Ιαξάρτη (Syr Daria), εκεί όπου σήμερα βρίσκεται η πόλη Khujand του Τατζικιστάν. 
Ο Ιαξάρτης ποταμός ήταν το βόρειο σύνορο της επικράτειας του Αλεξάνδρου. Πέρα από το ποτάμι ήταν οι Σκύθες. Ο Αλέξανδρος τους είχε νικήσει αλλά δεν προχώρησε στην περιοχή τους. Και οι Σκύθες κρατούσαν στάση επιφυλακτική. 
Η Αλεξάνδρεια Εσχάτη, μας λένε οι ιστορικές πηγές, είχε περίμετρο 6 χιλιόμετρα. Το περιμετρικό τείχος χτίστηκε σε... 20 μόλις μέρες και ήταν πλινθοδομή! Μπορούμε να υποθέσουμε ότι οι Σκύθες, βλέποντας ότι οι Έλληνες δημιουργούσαν ολόκληρη πόλη, και μάλιστα οχυρή, ακριβώς στα σύνορα, προσπάθησαν να συγκεντρώσουν στρατό για να εμποδίσουν τα έργα, αλλά η εξαιρετική ταχύτητα με την οποία πραγματοποίηθηκε η ανοικοδόμηση, δεν άφησε περιθώριο επέμβασης... 
Η πόλη αυτή, στην οποία ο Αλέξανδρος εκτός από φρουρά είχε εγκαταστήσει παλαίμαχους και τραυματίες, έμεινε ελληνική για 500 χρόνια!... 

Σύμφωνα με ορισμένες πηγές, ο Ηφαιστίων ήταν ειδικός - ή είχε με τα χρόνια αποκτήσει εμπειρία - σε θέματα επιμελητείας. Στο ποίημα, αναφέρει στον Αλέξανδρο πως το τείχος των 6 χιλιομέτρων μπορεί να τελειώσει σε 30 μέρες, μπορεί και πιο γρήγορα αν ο ίδιος ο Αλέξανδρος δίνει το καλό παράδειγμα στα συνεργεία. Προσφωνεί "Αχιλλέα" τον Αλέξανδρο. Δεν ήταν κολακεία - πολλές φορές παρομοιάζαν τη φιλία τους με τη φιλία των αχώριστων ηρώων της Ιλιάδας. Οι τελευταίοιι στίχοι είναι έξοχα ερωτικοί. 

ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ ΕΣΧΑΤΗ

τριάντα στάδια τείχος, Αλέξανδρε,

συν τις πύλες: τριάντα ημερόνυχτα αδιάκοπης ανοικοδόμησης!

δύσκολο, όχι ακατόρθωτο, θα γίνει, Αχιλλέα μου!

κι όταν Αχιλλέας και Πάτροκλος

ζημώσουν σαν τους άλλους μέρα-νύχτα τον πιλό,

για όλους το παράδειγμα,

πιο σύντομος ακόμα ο χρόνος, θα το δεις.

οι Σκύθες μετά τα εγκαίνια ας εμφανιστούν…

αργά για να χτυπήσουν!

φίλε μου,

στη Μίεζα έβηφοι με όραμα, τέτοιο όνειρο:

σ’ αυτή την εσχατιά της γης

να σου φιλώ τον ώμο, να μου ψαύεις τα μαλλιά,

σε ολισθηρό μετάξι να έχουμε τυλιχτεί

ξεχνώντας αριθμούς και σχέδια,

είχαμε ποτέ, μα ποτέ μας φανταστεί ;…

Ηφαιστίων κι Αλέξανδρος (17) - Μαρακάνδα

Το 329 πΧ ο Αλέξανδρος έφτασε στη Μαρακάνδα (τη σημερινή Σαμαρκάνδη), κομβική πόλη στο δρόμο του μεταξιού. 

Το ποίημα έχει τη μορφή επιστολής του Ηφαιστίωνα προς τον Ξενοκράτη, που εκείνη την εποχή ήταν επικεφαλής της Ακαδημείας στην Αθήνα. Ιστορικά, γίνεται αναφορά σε αλληλογραφία του Ξενοκράτη, τόσο με τον Αλέξανδρο, όσο με τον Ηφαιστίωνα. Ελάχιστα γνωρίζουμε για το περιεχόμενο...

Περιγράφεται η χτυπητή αντίθεση των πραγμάτων εκεί στην πολύ μακρινή Βακτρία: πλούτος αλλά κι ένδεια, κρύες νύχτες που γεμίζουν με αθηναϊκά φιλοσοφήματα (έργα πραγματικά των Ισοκράτη, Αριστοτέλη και Ξενοκράτη, που είχαν περιέλθει σε γνώση του Αλεξάνδρου), νέες χώρες όπου εγκαθίστανται ελληνικοί πληθυσμοί. Σε λίγο, στις όχθες του Ιαξάρτη θα ιδρυθεί η Αλεξάνδρεια η Εσχάτη, το βορειότερο σημείο της εκστρατείας. 

ΜΑΡΑΚΑΝΔΑ

στην πλούσια πόλη Μαρακάνδα

είδα, δάσκαλε Ξενοκράτη, τους Μακεδόνες μας

παλαίμαχους και νέους

τα μαχαίρια να γυαλίζουν με πολύτιμο πολύχρωμο μετάξι

τον ιδρώτα τους να σκουπίζουν,

όπως και τα πόδια τους, τη μύτη τους και, γιατί όχι,

με πολύτιμο μετάξι τα δυσώδη

της πρωινής ανάγκης!

επαίτες με περιλαγόνιο μεταξένιο

ένα θέαμα σύνηθες εδώ,

ένας κόσμος στα όρια των Σκυθών η Σογδιανή,

όπου κρύες μονότονες νύχτες εν αγρυπνία σε εξωθούν

να εμβαθύνεις στα περί σχετικότητας πραγμάτων,  

αντί περί πολιτείας, ή περί βασιλείας, ή περί ψυχής…

τα υφάσματα όταν λάβεις, δώρα του Βασιλιά,  

ντύσε απόρους εξωτικά,

και δόξασε, δάσκαλε, σεμνά

τους μαχητές μας, Έλληνες μακρινούς 

ενός νέου κόσμου στην όχθη του Ιαξάρτη!

Ηφαιστίων κι Αλέξανδρος (16) - Περσέπολη

Για την πυρπόληση των ανακτόρων της Περσέπολης υπάρχουν ουσιαστικά δύο εκδοχές: ότι ο Αλέξανδρος είχε από πριν αποφασίσει ότι δεν έπρεπε να μείνει τίποτα από τα μεγαλοπρεπή κτίρια που είχε ανεγείρει η περσική δυναστεία, και η δεύτερη εκδοχή, πιο συναρπαστική, ότι στο τέλος μιας μεγάλη γιορτής με πλούσια οινοποσία, η Αθηναία εταίρα Θαϊδα πρότεινε να "τα κάψουν όλα", όπως είχαν κάψει οι Πέρσες την Ακρόπολη 150 χρόνια πριν. Και χωρίς να εκφράσει αντίρρηση ο Αλέξανδρος - ή και με την ενεργή συμμετοχή του - γρήγορα τα λόγια της εταίρας έγιναν πράξη...

Στο ποίημα, που διαδραματίζεται την αυγή της πυρπόλησης, ο Ηφαιστίων εκφράζει τη λύπη του για τα γενόμενα. Δεν παίρνει σαφή θέση για το ποιος ξεκίνησε τη φωτιά. Μέμφεται (με ήπιο τόνο) τον Αλέξανδρο που δεν εμπόδισε την πυρπόληση και λέει ότι η γιορταστική βραδιά θα μπορούσε να είχε τελειώσει πολύ πιο ευχάριστα. Υπενθυμίζει πως χρειάστηκαν να περάσουν με βήματα βαριά (τρικλίζοντας) από χώρους που ήδη λαμπάδιαζαν.

Στο τέλος μπαίνει ένα νέο στοιχείο: η οινοποσία, η μέθη. Στα πρώτα χρόνια της εκστρατείας ο Αλέξανδρος ήταν πολύ εγκρατής. Άρχισε να πίνει μετά τα 25 του. Μαζί του μάλλον κι ο Ηφαιστίων. Αποτέλεσμα - άμεσο ή έμμεσο - της κραιπάλης η καταστροφή της Περσέπολης; Δεν θα το μάθουμε ποτέ...

ΠΕΡΣΕΠΟΛΗ

 
κάηκαν! κάηκαν τα ανάκτορα, οι κήποι!
δάδες πολλές, αλλά η μία η πρώτη που έγλειψε
τα χρυσοποίκιλτα παραπετάσματα,
ποιανού χέρι, ποιανού θολού ματιού
δεν θα το μάθουμε ποτέ!
- ΘαΪδα μαινόμενη θα πουν μερικοί…
 
Περσέπολη!
ένα όνομα στην άμμο έμεινε,
ανάγλυφα βασιλικά, αστέγαστα..
 
γιατί, Αλέξανδρε;
δικό σου πια το ανάκτορο.
μ’ ένα σου νεύμα,
μ’ ένα σου νεύμα θα έσβηναν οι φλόγες,
μ’ ένα σου νεύμα
θα μας τύλιγε η νύχτα ήσυχα
και ήρεμα ερωτικά,
 
αντί να τρικλίζουμε σε αβέβαιους θαλάμους
με μάτια καιγόμενα,
στύλο προς στύλο να ψάχνουμε σκοτάδι λυτρωτικό 
σε αφύλακτες πύλες μέθης… 
 

Υπερηφάνεια για την ομοφυλόφιλη ιδιότητα

Για τη σημερινή εκδήλωση στην Πλατεία Κλαυθμώνος στην Αθήνα έχουν γραφεί πολλά και πολλά ακόμα θα διαβάσουμε τις επόμενες μέρες.
Δεν συμφωνώ με τον ισχυρισμό ότι εκ του αποτελέσματος κρίνεται ένα εγχείρημα. Πολλά πράγματα ξεκινάνε με καλό σκοπό, το αποτέλεσμα δεν δικαιώνει πάντα τις προσδοκίες.

Επίδειξη και πρόκληση δεν συνιστούν επιχειρήματα. Η σκέψη μου τριγυρνάει επίμονα στο ερώτημα: οι "άλλοι", αυτή η μεγάλη πλειοψηφία των "άλλων", τί εντυπώσεις θα αποκομίσουν; Οι καλοθελητές των τηλεοπτικών θα δώσουν τη δική τους οπτική αντίληψη, ως συνήθως. Πειστικός, αντικειμενικός σχολιασμός θα ακουστεί απόψε, αύριο;

Διαφωνώ και με την έννοια "υπερηφάνεια" (pride). Για ένα κατόρθωμα της ζωής μου, τη δημιουργία έργου, την επαγγελματική ή κοινωνική καταξίωση, μάλιστα, να νιώθω υπερήφανος. Αλλά να νιώθω υπερήφανος - και να το διαλαλώ κιόλας - για το πως συνουσιάζομαι ή απλώς ποια παρέα, ποια συντροφιά προτιμώ στο μακρύ ταξίδι της ζωής, όχι... όχι... Δεν έκανα τίποτα για να γεννηθώ όπως γεννήθηκα, δεν οδήγησα συνειδητά τις ορμές μου προς τη μία ή άλλη κατεύθυνση. Είμαι, απλούστατα, αυτός που είμαι. Αυτό δεν είναι λόγος υπερηφάνειας ή έπαρσης. Και η επίδειξη περισσεύει.

Η επιδεικτική "υπερηφάνεια" του ενός ενδέχεται να "τραυματίσει" την καλώς εννοούμενη αυτοεκτίμηση του "άλλου".
Αυτό επιδιώκουμε;

Ηφαιστίων κι Αλέξανδρος (15) - Γαυγάμηλα

Η μάχη στα Γαυγάμηλα το 331πΧ ήταν περίπου τελειωτική για την τύχη της περσικής αυτοκρατορίας. Ο Δαρείος είχε συγκεντρώσει όσα στρατεύματα μπορούσε - ακόμα κι Έλληνες μισθοφόρους. Οι δυνάμεις του υπερτερούσαν σαφώς σε αριθμό, αλλά οι τακτικές κινήσεις του Αλεξάνδρου και, ως ένα βαθμό η λιποψυχία του Δαρείου όταν αντιλήφτηκε τον κίνδυνο να βρεθεί πρόσωπο με πρόσωπο με το φοβερό αντίπαλο, έγειραν ξανά, όπως στην Ισσό, τη ζυγαριά υπέρ των Ελλήνων. 

Λίγες εβδομάδες μετά τη μάχη, ο Αλέξανδρος προχώρησε στην πλησιέστερη μεγάλη πόλη, τα Άρβυλα, όπου ανακηρύχτηκε βασιλιάς της Ασίας σε μια μεγάλη τελετή. 

Από τους ιστορικούς γνωρίζουμε ότι στην τελική φάση της μάχης ο Ηφαιστίων τραυματίστηκε αρκετά σοβαρά στο χέρι (από ακόντιο). Το τραύμα δεν φαίνεται να δημιούργησε αξεπέραστο πρόβλημα και η υγεία του Ηφαιστίωνα αποκαταστάθηκε. Μπορούμε λογικά να φανταστούμε ότι ο Αλέξανδρος θα ήταν ανήσυχος τις πρώτες μέρες, όσο δεν υποχωρούσε ο πυρετός. 
  
Το ποίημα παρουσιάζεται σαν επιστολή του Αλεξάνδρου προς τη μητέρα του Ολυμπιάδα. Αναφέρει τα της νίκης και μιλάει μετά για τον τραυματισμό του Ηφαιστίωνα. Τίποτα το παράξενο ή κρυφό (είναι εξάλλου ιστορικά βεβαιωμένο πως καί ο Ηφαιστίων αλληλογραφούσε με την Ολυμπιάδα και δεν έκρυβε την ειδική σχέση που έδενε τους δύο φίλους κι εραστές). Αλλά και η αναφορά στην Ιλιάδα είναι σημαδιακή. Ο Αλέξανδρος αντιλαμβάνεται πως οι παραλληλισμοί με το αθάνατο έπος κάπου σταματάνε: Αχιλλέας εκείνος, δεν θέλει φυσικά να χάσει τον Πάτροκλό του! 

ΓΑΥΓΑΜΗΛΑ

μάθε, μητέρα,

πως μάχη μέγιστη, μάχη μαχών

κερδήθηκε χτες στα Γαυγάμηλα των Αρβύλων!

βαθιά στην Ασία εξιλέωσα το άγος των Μακεδόνων

που μήδισαν έξι γενεές πριν,

εκδικήθηκα τους συλημένους ναούς,

τις ανόσιες πυρπολήσεις, τις Αθηναίες κόρες, μητέρα!

φυγάς ο Δαρείος, φυγάς ο Δαρείος ξανά!

αλλά κι αν γιος του Δία ο γιος σου

και ήδη βασιλιάς της Ασίας αδιαφιλονίκητος,

από την περασμένη νύχτα

τον ανήσυχο Αχιλλέα υποδύομαι

στο προσκέφαλο του Πατρόκλου:

τραυματίας σοβαρά ο Ηφαιστίων,

- στη θέση μου χτυπημένος ο φίλος μου -

πασχίζει να αποδιώξει πόνο και πυρετό

για να χαρώ τη νίκη μας, τη νίκη μας

ανένδοιαστα…

γιατί χωρίς αυτόν στο πλάι μου,

μεθαύριο στα Άρβυλα,

ποια χαρά νίκης να χαρώ ; ποια βασιλεία ;

και στην Ιλιάδα των εφηβικών μας χρόνων

μετά τη μήνι του Αχιλλέα, μητέρα, τί ;

Ηφαιστίων κι Αλέξανδρος (14) - Αλεξάνδρεια η παρ' Αιγύπτω

Την άνοιξη του 331 ο Αλέξανδρος ίδρυσε την Αλεξάνδρεια.
Η παράδοση αναφέρει ότι ο Αλέξανδρος είδε στον ύπνο του τον Όμηρο που του υπέδειξε την περιοχή κοντά στη Μαιώτιδα Λίμνη, απέναντι από τη νησίδα Φάρο. Πήγε εκεί το πρωί, είδε πως το μέρος προσφέρεται και τράβηξε ο ίδιος το γενικό περίγραμμα του σχεδίου της πόλης, "σπείροντας" γραμμές με αλεύρι στο έδαφος.
Ο Δεινοκράτης ο Ρόδιος τοποθετήθηκε επικεφαλής των συνεργείων για την ανέγερση. Μαζί του, για τα οικονομικά, ο Κλεομένης από τη Ναύκρατι.
Ειρωνεία της τύχης: ο Αλέξανδρος δεν είδε ποτέ ζωντανός την πόλη που ίδρυσε. Τα υπόλοιπα 8 χρόνια της ζωής του τα πέρασε πολεμώντας στην Ασία... Ο τάφος του είναι στην Αλεξάνδρεια - άγνωστο όμως σε ποιο σημείο ακριβώς.

Στο ποίημα μιλάει ο Ηφαιστίων. Αναφέρεται σε κολακείες του Δεινοκράτη, που είπε ότι η νέα πόλη θα δοξάζει τον Αλέξανδρο, ενώ το ορθό κατά τη γνώμη του είναι ότι, αντιθέτως, ο Αλέξανδρος είναι εκείνος που προσδίδει δόξα σε ό,τι δημιουργεί. Γίνεται μνεία για τον Όμηρο, που "μίλησε" στον Αλέξανδρο. Τέλος, προτρέπει το φίλο του να ξεκουραστεί γιατί ξεκινάνε την επόμενη για το Αμμώνειο, βαθιά στην έρημο.

ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ Η ΠΑΡ’ ΑΙΓΥΠΤΩ

 
ο Δεινοκράτης! ο Δεινοκράτης ο κόλακας
σού είπε πως η πόλη… πως μες από την πόλη
θα αναδειχτείς σε γενεές εκατό!
ενώ τη νέα πόλη, τη νέα μητρόπολη ελληνικής Αιγύπτου
εσύ την οραματίστηκες, το σχέδιο αυτό γενναιόδωρα
εσύ το έσπειρες στη λάσπη σαν σπορέας τειχών.
την πόλη αναδεικνύεις εσύ, Αλέξανδρε,
σε γενεές γενεών!
 
τι όνειρο κι αυτό!
ο θείος ποιητής, ο θείος Όμηρος να οδηγεί
τα βήματά σου, το χέρι σου στον πάπυρο,
τα μάτια σου στο μέλλον!
και λέει ο Δεινοκράτης, και λέει…
φτωχά τα λόγια του…
 
αλλά τώρα ξεκουράσου, πολεοδόμε φαραώ.
πορεία ηλιοδιάχυτη αμμότρωτη αρχίζει το ξημέρωμα
στην έρημο τη μονότονη
ως του Δία την όαση,
το Αμμώνιο της Λιβύης.

 

Ηφαιστίων κι Αλέξανδρος (13) - Γάζα

Με τη λήξη της πολιορκίας και την άλωση της Τύρου, ο Αλέξανδρος ανέθεσε στον Ηφαιστίωνα μια ειδική αυτόνομη αποστολή: έπρεπε να συγκεντρώνει όλα τα πλοία (τα πλοία των Ελλήνων αλλά και όσα φοινικικά παραδόθηκαν), να τα οργανώσει σε ενιαίο πειθαρχημένο στόλο, και να φέρει όλες τις μονάδες στη Γάζα, που ήταν ο επόμενος πολεμικός στόχος.

Αποστολή δύσκολη. Η ανάθεση στον Ηφαιστίωνα δείχνει ότι ο Αλέξανδρος εκτιμούσε τις τεχνικής φύσης ικανότητες του φίλου του σε δύσκολα ή εμπιστευτικά θέματα οργάνωσης κι ανεφοδιασμού, και μια κάποια διπλωματική δεξιότητα. Χρειαζόταν να ενώσει πλοία διαφόρων πόλεων και λαών σ' ένα ενιαίο, αποτελεσματικό σύνολο. Ο Ηφαιστίων έλειπε αρκετές μέρες στη θάλασσα και πέτυχε σε όλα.

Στο ποίημα, ο Ηφαιστίων απέχει με το στόλο μία μέρα ακόμα από τη Γάζα και φαντάζεται λεπτομέρειες από την επικείμενη συνάντηση με τον Αλέξανδρο. Το 332 πΧ είναι 23 χρονών και το ερωτικό στοιχείο δεν λείπει...

ΓΑΖΑ

 
πολλές οι μέρες του χωρισμού,
οι ξάστερες νύχτες παφλασμού,
οι επίμονοι κρωγμοί των γλάρων στην πρύμνη.
αλλά αύριο στη Γάζα τελειώνει η αποστολή:
τη ναυαρχίδα μου πρώτη θα αποσπάσω
με κωπηλασία εξαντλητική, πρώτη θα δέσω,
πρώτος ν’ αποβιβαστώ,
πρώτος, ω ναι!
 
χαίρε, Αλέξανδρε! δυνατά θα πω, επίσημα,
ο στόλος σου ιδού, σε ασφαλή παράταξη, 
τα πάντα όπως όρισες,
δική σου και η θάλασσα η ακραία εδώ, Βασιλιά!
 
ο ασπασμός, παρά τη ματιά του, σύντομος θάναι, τυπικός.
- αναφορά επίσημη διαχύσεις δεν απλώνει –
τη νύχτα όμως…
νύχτα γίνεται ψίθυρος χαδιού η βασιλεία
και νιάτα θα χαίρονται νιάτα
από τη δύση ως την πρώτη, δοξαστική ανατολή!

 

Ηφαιστίων κι Αλέξανδρος (12) - Τύρος

Μετά τη μάχη στην Ισσό, ο Αλέξανδρος οδήγησε το στρατό στην Αίγυπτο. Στο δρόμο του, οι πόλεις των Φοινίκων και των Εβραίων γρήγορα συνθηκολόγησαν. Μόνο το λιμάνι της Τύρου, που ήταν νησίδα έξω από την ακτή, αντιστάθηκε σθεναρά. Η πολιορκία κράτησε 8 μήνες! Για να πετύχει την άλωση, ο Αλέξανδρος έβαλε να επιχωματώσει σταδιακά με τεχνητό μόλο την απόσταση από την ακτή ως τη νησίδα. Κι όταν έγινε η ζεύξη προχώρησαν οι πολιορκητικές μηχανές και παραδόθηκε η πόλη.

Από τότε η Τύρος είναι χερσόνησος.

Στο ποίημα ο Αλέξανδρος μιλάει στον Ηφαιστίωνα. Είναι αποφασισμένος να πάρει την Τύρο, αλλά και δείχνει ανήσυχος για την επί μήνες αναγκαστική αδράνεια του στρατού. Κάνει μια παρομοίωση της κατάστασης με ερωτικό υπονοούμενο, φαίνεται ότι παραξενεύεται - στο καθαρό ερωτικό - ο Ηφαιστίων, κι ο Αλέξανδρος αμέσως λύνει την απορία. Με θετικό για τον έρωτά τους υπονοούμενο αυτή τη φορά. Πρωτότυποι, νομίζω, οι τελευταίοι στίχοι...

ΤΥΡΟΣ

 
η νησίδα αυτή, ανυπότακτη,
μαχαιριά όμοια στην πλάτη της Αιγύπτου,
δεν μπορεί, στους Φοίνικες λιμάνι δεν αφήνουμε αυτόνομο!
θα υποταχτεί, χερσόνησος θα μείνει.
και μήνες άλλους τόσους, και χρόνο να απαιτεί!
 
η πολιορκία βαρετή, το βλέπω, Ηφαιστίωνα,
έξω εδραιώνεται σκηνόκοσμος σαν τακτικό νοικοκυριό.
το ηθικό στο βόλεμα,
στα αζήτητα οι σάρισες, οι ασκήσεις στατικές.
στρατός σε βήμα σημειωτόν κουράζει το στρατιώτη.
σαν τα πολλά τα χάδια τα ατέλειωτα κι ακατάληκτα…
 
...όχι Ηφαιστίωνα, δεν υπαινίσσομαι, πώς άλλωστε;…
με σένα τον πολιορκητή,
πότε δεν παραδόθηκα, πες μου,
πότε δέν…

 

Ηφαιστίων κι Αλέξανδρος (11) - Ισσός

Πασίγνωστη η Μάχη της Ισσού. 
Ο Αλέξανδρος τραυματίστηκε στο μηρό σ' αυτή τη μάχη. Αυτό δεν τον εμπόδισε να επισκεφτεί την οικογένεια του Δαρείου που είχε εγκαταλειφτεί (με μεγάλη ακολουθία κι ολόκληρο θησαυρό) στο περσικό στρατόπεδο. Είναι γνωστό το επεισόδιο. Η μητέρα του Δαρείου, όταν είδε να πλησιάζουν ο Ηφαιστίων κι ο Αλέξανδρος, νομίζει ότι στο πρόσωπο του Ηφαιστίωνα - που ήταν πιο ψηλός, πιο επιβλητικός από τον Αλέξανδρο - συναντάει το νικητή Βασιλιά. Ο Ηφαιστίων δείχνει ότι πρέπει να απευθυνθεί σ' αυτόν που στέκεται δίπλα του. Η δύστυχη γυναίκα ζητάει συγγνώμη για το λάθος κι ο Αλέξανδρος απαντάει πως δεν χρειάζεται γιατί ο Ηφαιστίων είναι κι αυτός Αλέξανδρος. Εξαίρετη ομολογία Φιλίας! 

Στο ποίημα, ο Ηφαιστίων προσπαθεί να κάνει τον Αλέξανδρο να ηρεμήσει μετά από τη μεγάλη κοπιαστική μέρα, να ξεκουραστεί. Μερικά από τα λόγια του Ηφαιστίωνα έρχονται σαν απάντηση στις αντιρρήσεις του Αλεξάνδρου. Έχουμε δηλαδή ένα είδος διαλόγου όπου μόνο τα λόγια του ενός από τους δύο καταγράφονται. Ο Ηφαιστίων έχει το πάνω χέρι. Έκλεισε καλά τη σκηνή και... παίζουν ξανά τους εφήβους! 

ΙΣΣΟΣ

η εν Ισσώ μάχη έληξε.

τα βασιλικά γυναικόπαιδα γενναιόφρονα τακτοποιήθηκαν.

μη σκέφτεσαι άλλο τη φυγή του δειλού δυνάστη.

η πληγή σου θα γιάνει, επιδέθηκε, αύριο ιππεύεις πάλι.

άσε την καρδιά σου να ησυχάσει,

αυτό το χτύπο το αχόρταγο

μην το αφήσεις να κατατρώει τα φιλιά μου,

την ήμερη επίδευση του χαδιού μου δέξου

ηδονικά, ηρέμησε, χαλάρωνε…

όχι, δεν ανοίγει η σκήνη.

Αλέξανδρος κι εγώ, αφού σε ομήγυρη βασιλική

έτσι με ομολόγησες,

τους πάντες απομάκρυνα,

κι έδεσα κόμβο γόρδιο τα σχοινιά…

από τη νύχτα όσο μένει,

τους εφήβους παίζουμε πάλι, Αλέξανδρε,

τους εφήβους, άμαχους…

Ηφαιστίων κι Αλέξανδρος (10) - Ιωνία

Από τη μάχη του Γρανικού έως τη μάχη στην Ισσό μεσολαβούν κάπου 17 μήνες. Σ' αυτό το διάστημα απελευθερώθηκαν οι ελληνικές πόλεις της Ιωνίας και στη διάρκεια του χειμώνα 334-333πΧ, το πανελλήνιο εκστρατευτικό σώμα υπό τον Αλέξανδρο βρισκόταν περισσότερο σε φάση ανάπαυσης και προετοιμασίας για τη συνέχεια της εκστρατείας προς τα ενδότερα της Μικράς Ασίας.

Χρονολογικά το ποίημα "Ιωνία" τοποθετείται πριν από το ποίημα "Γόρδιο", που αναρτήθηκε πριν λίγες μέρες. Είναι ποίημα χωρίς καμιά συγκεκριμένη ιστορική αναφορά και δεν φαίνεται καν ποιος από τους δύο - Ηφαιστίων ή Αλέξανδρος - μιλάει μέσα απ αυτούς τους ερωτικούς στίχους. Περιγράφει κάτι σαν την "ανάπαυση του πολεμιστή..."

ΙΩΝΙΑ

 
στη θηλή σου τα χείλη μου
αναμυζούν ηδονή.
τα βλέφαρά μου δεν άντεξαν
το ελάχιστο χνούδι του στήθους
το λίγο ακόμα εφηβικό,
και μόνο με μάτια στόματος
με γλώσσα υπέρυγρη,
λέμε τα λόγια τα ακατάλυτα
του έρωτα:
κύπελλα χρυσά, ξέχειλα…
 
και θρίαμβος η καρδιά σου
να ορίζει ρυθμό!

 

Ηφαιστίων κι Αλέξανδρος (9) - Γόρδιο

Με κόπο, ναι, με συνεχείς αναθεωρήσεις και διορθώσεις (κι αναζήτηση συνεχή στα ιστορικά δεδομένα) μπόρεσα κι έφτασα στο ένατο ποίημα της μικρής σειράς.

Το ποίημα έχει τη μορφή σύντομης επιστολής του Ηφαιστίωνα προς τον Αριστοτέλη (είναι γνωστό ότι διατηρούσαν αλληλογραφία στη διάρκεια της εκστρατείας). Ο Ηφαιστίων αναγγέλλει στο μεγάλο δάσκαλο ότι ο Αλέξανδρος έλυσε το Γόρδιο Δεσμό. Παλαιές προφητείες έλεγαν πως όποιος μπορούσε να λύσει τον κόμβο με τον οποίο ήταν δεμένο το μυθικό άρμα του Μίδα, θα γινόταν κύριος της Ασίας.

Έκδηλος ο ενθουσιασμός του Ηφαιστίωνα. Τονίζει - υπερτονίζει - τον ιδιαίτερο δεσμό του με τον Αλέξανδρο και το μήνυμα που στέλνει, το εμφανίζει σαν γραμμένο κι από τους δυό τους. Μάλιστα, στους τελευταίους στίχους γράφει με εξαιρετική οικειότητα, αφήνοντας να εννοηθεί κάτι που ο Αριστοτέλης "καταλαβαίνει και ξέρει..."

ΓΟΡΔΙΟ

 
Δάσκαλε,
ο Αλέξανδρος τον έλυσε τον κόμβο
στο Γόρδιο της Φρυγίας!
με μιά σαν αστραπή σπαθιά!
 
ιερείς και μάντεις υποκλίθηκαν,
η φρυγική φρουρά
σαν από δέος υπεράνθρωπο κλονισμένη
ακίνητη καταθαύμαζε!
κι ένας σεβάσμιος γέροντας
– ω τί αναμονή γενεών! –
με κόπο βραχνιασμένο να φωνάζει:
δική σου η Ασία, Βασιλιά!
 
ω Δάσκαλε,
οι δυό σου μαθητές, που απ΄τη Μίεζα
έπλασαν όνειρα κοσμογονίας στα σοφά σου λόγια!
ο ένας ο αυριανός κυρίαρχος του κόσμου!
κι ο σύσκηνος φίλος του, εγώ,
σεμνά σε χαιρετούν!

εδώ κλείνω τη γραφή, Αλέξανδρος καλεί.
καταλαβαίνεις...
ξέρεις...

 

Ηφαιστίων κι Αλέξανδρος (8) - Γρανικός

Στο Γρανικό ποταμό έδωσε ο Αλέξανδρος την πρώτη μεγάλη μάχη εναντίον των Περσών. Νίκη των Ελλήνων. Κατά τις συμπλοκές ο Αλέξανδρος κινδύνεψε άμεσα: δέχτηκε ένα ισχυρό χτύπημα στο κεφάλι (στο κράνος) που τον άφησε ζαλισμένο, εκτός μάχης ουσιαστικά, κι αν ο Κλείτος που μαχόταν δίπλα του δεν πρόλαβε το δεύτερο, πιθανώς θανάσιμο, χτύπημα κόβοντας με μια δυνατή κίνηση το χέρι του Πέρση, ο νεαρός Αλέξανδρος δεν θα προλάβαινε να περάσει στην ιστορία σαν Μεγάλος...

Καμιά φορά, η ιστορία κρέμεται από μια κλωστή (εδώ, από την ετοιμότητα ενός ακόλουθου).

Στο ποίημα, ο Ηφαιστίων προσεύχεται στο Δία. Πρέπει να ήταν ασύλληπτη η ανακούφισή του, βλέποντας ότι ο φίλος του "τη γλύτωσε"! Χαρακτηρίζει τον Αλέξανδρο γιο του Δία. Τον ισχυρισμό αυτό τον διατύπωνε και η Ολυμπιάδα, αλλά και η ίδια η μακεδονική δυναστεία από παλαιότερα διατυμπάνιζε μια θεϊκή καταγωγή. Δεν είναι λοιπόν παράξενο να κάνει τέτοια αναφορά ο Ηφαιστίων στην προσευχή του.

ΓΡΑΝΙΚΟΣ

 
πόσο απέχει, Δία Πατέρα, η ζωή από τη λήθη;
ο σπαραγμός από τα επινίκια;
η μια όχθη του Γρανικού από την άλλη;…
 
Αρτεμισίου μήνα με τον Αλέξανδρο
επισφραγίσαμε φιλία ζωής.
Αρτεμισίου μήνα, Δία, ένα χτύπημα εχθρού παράτολμο
θα έστελνε μήνυμα πένθους στην Πέλλα,
χαράς στην Αθήνα, αγαλλίασης στα Σούσα,
 
αν…
 
Δία, ο Κλείτος έναν πήχη αλόγου να απείχε
ποια νίκη θα γιορτάζαμε;
ποια θάταν η νύχτα μου με το γιο σου νεκρό;…
 
στον Κλείτο λοιπόν το τρόπαιό μου της ψυχής!
για τη νίκη στο Γρανικό, στον Κλείτο η ιαχή! 

 

Ηφαιστίων κι Αλέξανδρος (7) - Τροία

Με το που πέρασε ο στρατός των Ελλήνων τα Στενά και πριν ακόμα ξεκινήσει η επιθετική πορεία προς τα ενδότερα της Περσικής Αυτοκρατορίας, ο Αλέξανδρος, συνοδευόμενος από τον Ηφαιστίωνα, επισκέφτηκε τους τάφους του Αχιλλέα και Πατρόκλου στην Τροία. Απέθεσαν στεφάνια στους τάφους και έτρεξαν οι δυό τους σε τιμητικό αγώνα δρόμου για τους μεγάλους μυθικούς νεκρούς, τους οποίους έβλεπαν σαν παράδειγμα για τη δική τους φιλία.
Στο αγώνισμα τρέχουν, όπως είθισται, γυμνοί.
Στο ποίημα, ο Αλέξανδρος κι ο Ηφαιστίων μιλάνε σε πρώτο πρόσωπο πληθυντικού. Πρώτη φορά ίσως εκδηλώνουν τόσο ανοιχτά ότι είναι Φίλοι (με κεφαλαίο Φ). Και δεν δίνουν δεκάρα για τα - πονηρά μάλλον - σχόλια των στρατιωτών. Εξάλλου, η βεβαιότητα της μελλοντικής νίκης θα χαροποιεί όλους, όλη την ιεραρχία τους στρατεύματος. Η δόξα του μεγάλου εγχειρήματος σε όλους ανήκει...

ΤΡΟΙΑ

 
Και νά που στεκόμαστε, σεβαστικά γδυτοί,
στα χώματα, αιμοδιψή τα χώματα
όπου Αχιλλέας και Πάτροκλος
έμελλαν να πολεμούν τη Μοίρα, τους Θεούς…
τα στεφάνια ζωηρόφυλλα θα μείνουν στη μνήμη
των στρατιωτών
που είδαν νεαρό βασιλέα κι ερώμενο, βασιλέα κι εραστή
να κοιτάζονται στα μάτια,
με τόλμη ανήκουστη
να κοιτάζουν κοινό τους το μέλλον στα μάτια…
 
κι αν αρκετοί την κλίνη μας φθονούν,
η δόξα από αύριο εξισώνει
άνακτα και υπήκοο!

 

Ηφαιστίων κι Αλέξανδρος (6) - Θήβα

Βασιλιάς πια ο Αλέξανδρος, αναγνωρισμένος από τη μακεδονική αυλή, αντιμετώπισε "ανταρσία" σε διάφορα άλλα τμήματα του ελλαδικού χώρου. Η Θήβα και η Αθήνα αναίρεσαν τις συνθήκες αναγκαστικής συμμαχίας που είχε επιβάλει ο Φίλιππος Β' κι ο Αλέξανδρος πρέπει με τα όπλα να ανακτήσει την πρωτοκαθεδρία.

Το 335 πΧ η Θήβα καταστρέφεται ολοσχερώς, αλλά ο Αλέξανδρος αφήνει όρθιο το σπίτι του Πινδάρου. Οι κάτοικοι γίνονται δούλοι.

Στο σχετικό ποίημα, ο Ηφαιστίων δείχνει να στενοχωριέται για την άκρως τιμωρητική συμπεριφορά του φίλου του και προβλέπει (ιστορικά ορθά) ότι θα νιώθει τύψεις ο Αλέξανδρος.

 

ΘΗΒΑ

 
σεπτό το σπίτι, ερείπιο όσο η πόλη γύρω του
έσφυζε από ανδρεία, από πλούτη, από τέχνη.
τώρα, στην κάπνα μιας άκρας ισοπέδωσης
οι όρθιοι τοίχοι, τα ανθέμια στη στέψη,
η στέγη άθικτη, εύρυθμη,   
το όλο σαν κτίσμα επιβλητικό προβάλλει,
αγέρωχο σημάδι Θηβαίων
ότι εδώ υπήρχε η πόλη του Κάδμου,
η πόλη η πλησίον των Μουσών,
η πόλη του Πινδάρου…
 
αμείλικτος, Αλέξανδρε, γιατί;
Έλληνες είναι, την άνοιξη μαζί θα εκστρατεύαμε.
δούλους έπλασες, κέρδισε το κράτος,
αλλά Ερυνίες σου εφιάλτες θα μου διηγηθείς
τα ξημερώματα…

Ηφαιστίων κι Αλέξανδρος (5) - Αιγές

Τον Ιούνιο 336 πΧ στις Αιγές παίχτηκε ένα δράμα. Δολοφονημένος ο Φίλιππος Β'. Ανοιχτό το πεδίο για δολοπλοκίες. Τέσσερεις οι "νόμιμοι" διάδοχοι. Πρώτος, και μάλιστα με παλαιά πρωτεία, ο Αμύντας Γ', που είχε βασιλέψει κατ' όνομα για μικρό διάστημα πριν αρπάξει τη βασιλεία ο Φίλιππος. Δεύτερος ο Αρριδαίος, γιος του Φιλίππου (αλλά με μειωμένες πνευματικές ικανότητες). Τρίτος ο Αλέξανδρος. Τέταρτος, αλλά νήπιο ακόμα, ο Κάρανος, γιος κι αυτός του Φιλίππου, ο μόνος από  Μακεδονίτισσα μητέρα.

Στα σχολικά βιβλία μας δεν αναφέρεται πως ο Αλέξανδρος χρειάστηκε να σκοτώσει στενούς συγγενείς για να επικρατήσει τελικά.

Στο ποίημα, το βράδυ του δράματος, ο Ηφαιστίων επισημαίνει τους κινδύνους που διατρέχει ο Αλέξανδρος από τους άλλους διεκδικητές. Δύσκολο ποίημα, γιατί κάθε στίχος παραπέμπει σε άλλα ιστορικά πρόσωπα που έπαιξαν το ρόλο τους στη διαδοχή.

ΑΙΓΕΣ

νεκρός ο Φίλιππος!

πολλοί, Αλέξανδρε,
οι Μακεδόνες βασιλείς νεκροί από μαχαίρι αυλικού,
από εξ αίματος έριδες
ατέλειωτες…
γιατί αν στη μάχη απέναντι ο εχθρός, μαχόμενος τον νικάς.
αλλά στον οίκο σου, σε οικεία δώματα,
στα ανάκτορα όπου ενέδρα κάθε πύλη,
σε είσοδο θεάτρου, νά σήμερα,
πώς να φυλαχτείς;

φυλάξου Αλέξανδρε
από Άτταλο – με υψωμένο κύπελλο εκδηλώθηκε,
σε πρόσβαλε, κι ατιμώρητος, σαν δικαιωμένος τώρα
θα σού εναντιωθεί –
φυλάξου από Αμύντα – βασιλιάς αναγορεύτηκε
παιδί ακόμα, δεν ξέχασε τα λόγια τις τιμές
των πρεσβευτών, και των Αργεαδών,
του αίματός του, τα πρωτεία -  
φυλάξου από Παρμενίωνα – το στράτευμα ορίζει
και με την Ευρυδίκη κι έναν Κάρανο ζωντανούς,
μια λέξη του αρκεί –
Αλέξανδρε, φυλάξου!

τον αδερφό σου Αρριδαίο έχε τον κοντά
ώσπου το διάδοχο αποκτήσεις,
έναν έφηβο Φίλιππο κατ’ εικόνα σου,
καθήκον και χαρά σου!

και τέλος, την οργίλη αυτή νύχτα, από
…μένα φυλάξου,
που θα σε πνίξω στη στοργή,
Αλέξανδρε, φίλε, βασιλιά…

Ηφαιστίων κι Αλέξανδρος (4) - Χαιρώνεια

Στα θρανία μάθαμε τι έγινε στη Χαιρώνεια. Δεν χρειάζονται λοιπόν πολλά επεξηγηματικά. Στο ποίημα μάς μιλάει ο Ηφαιστίων.
(Δυσκολεύτηκα πολύ με αυτό το ποίημα, δεν είμαι για περιγραφή μαχών, φαίνεται...)

ΧΑΙΡΩΝΕΙΑ

στην τελική πια έφοδο

αίμα γέμισαν τα μάτια μου, ρουθούνια, στόμα.
πορφύριζε η ασπίδα μου
από αίμα Βοιωτών κι Αθηναίων  
σε μια Βοιωτία βωμό,
και τα σπαθιά σαν κεραυνοί να λάμπουν
στον οργισμένο ήλιο για εύκολο σκοτωμό
στην τελική πια έφοδο!
ω τι αλαλαγμοί!
 
από δίπλα σου δεν έλειψα στιγμή
αίμα ίδιου Ιερολοχίτη κηλίδωσε των δυό μας τα άρβυλα,
αίμα νέου Θηβαίου, του ήδη ηττημένου, που ακόμα υπεράσπιζε
τον ακρωτηριασμένο σύντροφό του
όταν μαζί τον χτυπήσαμε, μαζί άθελα,
γιατί να σε προφυλάξω έπρεπε, να με προφυλάξεις κίνησες,
Αλέξανδρε, το είδα, μην αρνείσαι…
 
η μάχη για μένα εκεί τέλεψε,
μαχόμουνα πια μηχανικά, ανδρίκελο.
φίλο, σκεφτόμουνα - μιας μάχης η έμμονη σκέψη -
αδερφό εξοντώσαμε,
αδέρφια μας, γιατί Έλληνες, και σαν κι εμάς,
στον Ιερό Λόχο
με όρκους σύντροφοι…
 
αυτά σε μια Χαιρώνεια θανάτου
όπου στήνεται τρόπαιο αθάνατο μια ενιαία Ελλάδα!


 

Ηφαιστίων κι Αλέξανδρος (3) - Μαίδοι

Τρίτο ποίημα στη νέα σειρά.

Τα ιστορικά δεδομένα: δεν είχε κλείσει ακόμα τα 17 όταν ο Αλέξανδρος ανέλαβε - κατ' εντολή του πατέρα του - την αρχηγία ενός εκστρατευτικού σώματος που έπρεπε να καταστείλει την εξέγερση των Μαίδων (στη σημερινή νοτιοδυτική Βουλγαρία), τους οποίους ο Φίλιππος Β' είχε εντάξει στο μακεδονικό κράτος 15 χρόνια νωρίτερα.
Η αποστολή του Αλεξάνδρου πέτυχε. Τα αστικά κέντρα των Μαίδων καταστράφηκαν και η περιοχή παρέμεινε μια επαρχία της Μακεδονίας. Αρκετοί Μαίδοι αναγκάστηκαν να μετοικήσουν ανατολικότερα (ανατολική Θράκη, Μικρά Ασία).

Στο ποίημα μιλάει ο Αλέξανδρος. Απαντάει στον Ηφαιστίωνα που ζητάει επιεική μεταχείριση για ορισμένους "αιχμαλώτους". Μεταξύ αυτών κι ένας όμορφος έφηβος. Το ύφος της αντίδρασης του Αλεξάνδρου ήδη σκιαγραφεί το μελλοντικό βασιλέα. Ύφος αυστηρό, αλλά γενναιόφρον στο τέλος.

ΜΑΙΔΟΙ

οι Μάιδοι αναθάρρησαν, οι Μαίδοι εξεγέρθηκαν,

πέρασαν την Κερκίνη και πυρκαιές περίζωσαν
το Δύσωρο.
παντού, το είδες, λεηλασία και σφαγή!
 
δίκαια λοιπόν, Ηφαιστίωνα,
τους υποτάξαμε οριστικά,
δίκαια κάψαμε τις κώμες τους,
με τριήμερη φωτιά τη έδρα τους, πρωτεύουσα γελοία
– ούτε στάχτη δεν έμεινε –
εκδίκηση για το πώς έσφαξαν τους επιτρόπους μας εκεί…
 
έλεος για ωραίους αιχμαλώτους μη ζητάς:
σκλαβιά ή εξορία μαζική, κατά Φιλίππου διαταγή.
τι θες λοιπόν; τον έφηβο που μάζεψες απ τις θερμοπηγές;
τον όμορφο αυτόν;…
δεν σ’ αδικώ… νύχτες πολλές σε παραμέλησα…
η πρώτη μας εκστρατεία, ώχου! πολύ μας χώρισε…
συγχώρα με, Ηφαιστίωνα,
μαζί και σύσκηνοι στο εξής…
υπόσχομαι… θα δεις!
 
για το παιδί, ελεύθερο διώξ’ το μ’ ένα χρυσό στατήρα
κι ανάμεσα μας το όνομά του μη ξανακουστεί!